Over Filosofie

Wat is filosofie?

Het woord filosofie komt van het Griekse woord Filosofia (Φιλοσοφία) en betekent liefde voor wijsheid. Maar het begrip filosofie is erg aan devaluatie onderhevig, helaas. Men heeft het tegenwoordig bijvoorbeeld over de filosofie van een bedrijf als het gaat om de uitgangspunten die een bedrijf hanteert; of je hoort zeggen ‘mijn filosofie hierover is’ wanneer men een visie of mening bedoelt. Ook heeft men het vaak over de filosofie achter politieke beslissingen. Opmerkelijk bij dit laatste is dat soms wijsheid in deze politieke beslissingen ver te zoeken is.

Verder hebben we natuurlijk de wijsgerige filosofie, of academische filosofie. Deze bestaat uit boekenkasten vol allerlei soorten gedachtegoed, bij elkaar gedacht en geschreven door talrijke filosofen door de eeuwen heen. Vooral de laatste eeuw heeft een heleboel filosofie en een hoop filosofen opgeleverd. Het bestuderen van al deze wijsgerigheid op academisch niveau lijkt soms nog het meest op een vergelijkend warenonderzoek. Er is zeer interessant gedachtegoed onder te vinden. Soms is goed doorgedacht over hoe je als mens met jezelf en de wereld omgaat of om zou moeten gaan. Maar er mist meestal iets. Het mist vaak de kern van filosofie: zelfonderzoek.

De essentie van praktische filosofie

De kern van filosofie beoefenen is het onderzoeken van ons eigen mens-zijn (ons eigen ik-zijn), en ons eigen zelf in relatie tot de wereld (de kosmos, of het Al). Het gaat om het bewuste kennen van de wereld (kosmos) door bestudering van mijzelf ín die wereld.

Ken jezelf

Het bestuderen van onszelf is cruciaal omdat al het bewuste kennen vanuit onsZelf geschiedt. Het bestuderen van de wereld (kosmos) zonder bestudering van mijZelf is als het bestuderen van het uiterlijk met uitsluiting van het innerlijk. Dat is filosofisch gezien misschien zelfs wel zinloos. Wetenschappelijk gezien kan het natuurlijk heel interessant zijn. Maar dat is dan wetenschap, geen filosofie. Reeds de oude Grieken wisten dat Ken Uzelve (Gnothi Seauton) de kern zou moeten zijn van elk filosofisch onderzoek. Het stond gebeiteld in het steen van de Apollotempel in Delphi. Want hoe kunnen we bewustzijn ontwikkelen, over ‘mijzelf in de wereld’ als we onszelf, ons eigen innerlijk, buiten het onderzoek houden? Daarom zullen we moeten beginnen met zelfkennis te vergaren door onszelf uiterst nauwkeurig te gaan waarnemen, en bovendien door onze manier van waarnemen te onderzoeken. De kenner dient dus zichzelf te kennen voordat hij überhaupt iets buiten hemzelf met redelijke zekerheid zou kunnen kennen.

Bewustzijn

Onszelf kennen is mogelijk door ons reflectieve bewustzijn. In feite Zijn we absoluut Bewustzijn en kennen we ons individuele bewustzijn als ons grootste goed. Maar is bewustzijn wel van ons? Of zijn wij van het Bewustzijn? Als wij van het Bewustzijn zijn, dan is en behoort alles tot het Bewustzijn. Dan bestaan wijzelf en al het andere in Bewustzijn, en wel op dezelfde manier als materie in ruimte bestaat. Dit impliceert dat er in wezen geen verschil is tussen mijzelf en al het andere. En als er in wezen geen verschil is, dan moet alles dus in wezen, in essentie, hetzelfde zijn.

Alleen verschijningsvormen verschillen; en hiermee de mogelijkheden en het instrumentarium van die verschijningsvormen in fysiek, subtiel en causaal opzicht (lichaam, geest, natuur). Dit is de essentie van de filosofie van niet-twee, van a-dvaita.

© Michiel Koperdraat